Matthäus-Passion

De Matthäus-Passion  is een oratorium door Johann Sebastian Bach. Het is een van de langste en bekendste composities van Nederland. De Matthäus-Passion vertelt het lijdens- en sterfverhaal van Jezus. In Nederland wordt deze compositie het vaakst opgevoerd.

De Matthäus-Passion is geschreven voor twee koren. Bach paste zijn composities vooral aan de omstandigheden in de Thomaskirche aan. De Thomaskirche bevat twee koren waarvoor de compositie bedoeld is. Tegenwoordig wordt het stuk ook wel eens uitgevoerd met één groep solisten en één continugroep.

De werkwijze van Bach is erg herkenbaar in het stuk. Er is een aantal hoofdelementen:

• Recitatieven (de verhaallijn volgens het evangelie van Matthäus, gezongen door solisten)
• Koralen
• Aria’s
• Koorgedeeltes

Beide koren vervullen een rol. Op zes plaatsen vindt een dialoog plaats tussen gelovigen en ooggetuigen. Koor 1 speelt hierin de rol van de ‘Dochters van Zion’. Zij zijn een personificatie van tijdgenoten van Jezus en dus ooggetuigen in het verhaal.

Koor 2 staat voor de gelovigen waar en wanneer ook ter wereld. De koren staan om de beurt voor het hogere, goddelijke en het lagere, wereldlijke. Ook zijn er gedeeltes waar de koren samen één groot koor vormen.

De Matthäus-Passion heeft een heldere opbouw. Na het grootse openingskoor vertelt de Evangelist het lijdens- en sterfverhaal van Jezus. De vertellijn wordt dan onderbroken door recitatieven, aria’s en koralen. Zo krijgt het verhaal een individuele of collectieve reflectie. Het eindigt bij de dood en graflegging van Jezus met het slotkoor ‘Wir setzen uns mit Tränen nieder’.

In 1948 komt er een Nederlandstalige versie van de Matthäus-Passion. Die versie is geschreven door dichter Jan Engelman, maar aan een Nederlandstalige Matthäus-Passion wordt niet veel aandacht besteed. Totdat er in 2006 een nieuwe versie wordt gemaakt door Jan Rot. Hij werkt hier vijf jaar aan. De eerste uitvoering in Den Haag is een groot succes met een staande ovatie van maar liefst twintig minuten.

De Nederlandse Bachvereniging heeft een uitgebreide website over de Matthäus-Passion: https://www.bachvereniging.nl/nl/bwv/bwv-244/

Violist en Matthäuskenner Carel den Hertog en NPO Radio 4 presentator Lex Bohlmeijer maakten een podcast-tweeluik over de Matthäus Passion: Podcasts Matthäus Passion